Tasiilaq, ulloq martsip 2-at 2023
Siullermik Ulunnguaq Markussen qutsavigerusuppara, ilisimatusaatigalugu Tunumut Tunumiunullu naqisimaninneq aallaavigalugu paasisaminut saqqummiussineranut. Saqqummiussai amerlasuutigut ilumoortuupput, aamma politikkikkut suliaqarnermi.
Tunup immikkut kommuninngoqqissinnaanerani oqallinneq aallartimmalli, Tasiilami Inuit Ataqatigiinnit isummamut mattussinataluunniit isumaqataannginnermik saqqummiussinikuunngilagut. Oqarlutali, tamanna peqqissaarullugu, tuaviuutipilunnagu eqqarsaatigilluakkamilu suliarisariaqartoq!
Tasiilaq nunatsinni suliffissaaleqiffiunerpaajuvoq, aamma tamanna tupinnanngilaq kitaanituulli suliffinnik ilaatigut aalisakkerivinnik, ilinniarfinnik allanillu tigoriaannarnik soqanngilaq. Taamaallaat pisortat suliffiutai killeqaqisut, namminersortuaqqat suliassaaleqiffiusut piupput. Pisortat suliffiutaannik ilinniarsimassutsikkut inuttaqarniarneq amigaataavoq, immakkut pilersorneqarnerput qaammaterpaalussuarnik uninngasarpoq sikorsuit ukiullu sikua pissutaallutik. Taamaattumik peqqissaarullugu eqqasaatigilluakkamik sulinikkut immikkut kommuninngoqqinnissaq sulissutigisariaqarpoq. Allatut oqaatigalugu, anguniakkamut suleqataarusuppugut, tamannali peqqissaaruteqqissaartariaqarpoq.
Siusinnerusukkut assersuusiulaarnikuuvunga, suliffissakilliorneq pissutigalugu innuttaasut isertitaat ima anikitsigimmata, suliffissanik nutaanik pilersitsinata immikkut kommuninngussagaluarutta imminullu napatinniarsaraluta minnerpaamik kingunerisinnaassaat tassaasinnaammata; sulisartut akileraarutaasa (skat) qaffangaatsiartariaqartoq, meeqqerivinnut akit qaffangaatsiartariaqartut allallu kommunimut akiliutigisartakkavut; eqqaaviit anartarfiit il. il..
Ilimananngilarlu innuttaasut tamana ornigissagaat, akissarsiannguatik qaffaqqajanngitsut akiligassat qaffarujussuassappata.
Kommunit kattussuunneqarmata Nuummiit aqutsineq aallaqqaammut imatorsuaq ajornartorsiutaavallaarsimanngilaq, aatsaallu 2013 naalernerani kommunitsini aaqqissuusseqittoqarmat 2014-imi atuutilersumi, tassani atorfiit Nuummut nussorneqarlutik, kommunimut saaffiginninniaraanni suut tamarmik aatsaat Nuummut, equsoorneq annertooq tassani aallartippoq. Qujanartumilli ukiut kingulliit 3-4 missaat ingerlaneranni akisussaaffinnik Tasiilami annertusaaqqinneq ingerlanikuuvoq, ilaatigut kommunimi (Tasiilami) immikkut aqutsisumik pilersitsinikuulluta, kummunimut saaffiginnittunut ilaatigut eqaanneroqqilernissaa anguniarlugu.
Kommunit allat qiviallattaanikuuavut, qitiusumiit sullinneqarnerat kiisalu aningaasalersugaanerat uagut Tunumi pineqarnitsinnut sanillersuukkumallugu. Oqaatigisariaqarpoq Tunumi ingammik Tasiilamut qitiusumiit sullinneqarnerput aningaasalersugaanerpullu kommuninut allanut sanilliullugu annertunerujussuummat. Isumaginninnermut kommunitta aningaasaliissutai ukiut ilaanni arlanilli 1/3-ii Tasiilamut tuttarnikuupput, allarpassuartigullu aningaasaliissutit, paasisat najoqqutaralugit kommuninut allanut sanilliullugit qaffasinnerujussuullutik.
Aallaaqqaataani oqaatigaara, Tasiilami Inuit Ataqatigiinniit immikkut kommuninngoqqinnissamut mattussinngitsugut, oqalliseqataarusullutalu. Mattusinnginnitsinnut peqqutigivarput, soorunami nunarujussuatta isorartoqisup illuatungaanniit aqutsineq amerlasuutigut pisariillunilu equngasoqartartoq nalunnginnatsigu. Kisianni aamma malugisartakkatta ilagivaat, ingammik qitiusoqarfinniit isorliunerusuni ilisimasat killeqartarnerat, tamanna ilaannikkut ersarittaqaaq aalajangiiniarnerni akornutaasarluni. Minnerunngitsumik sumiorpaluutsikkut inooriaatsikkullu nunatta sinneranut sanilliullugu immikkuullarissuuvugut, taamaalilluta ilaannikkut paassoorneqartaqaluta paasiuminaatsinneqartarlutalu. Tamakkuli pissutaasariaqanngillat immikkoortitaanissamut, nunatsuinnimi ataatsiuvugut assigiimmik pineqartussaalluta. Pingaarnertulli inooriaatsikkut (kultur) pingaruutilerujussuarmi nunatta pisuussutigaatigut, nunamut nalliminiilivikkiartortumut pingaarutilerujussuit!
Kommunimi Inatsisartunilu sulinitsinni, ilaana malugisaqaarput immikkoortitaanertut pissusilersortarnerit aamma parteeqatigigaluarlugit. Maanna tamakku immikkoortitaarlugit oqaatiginianngilakka, kisiat tassa qularutissaanngitsumik taamaattoqarpoq.
Immikkut kommuninngoqqinnissaq uterfigeqqissagaanni, kommuneqarfik Sermersuumi Inuit Ataqatigiinnit tamanna arajutsisimanngeqaarput mattunnatigulu, aamma borgmesteriusartut taammatut mattussinngillat. Massakkulli periarfissaaanngitsoq Inuit Ataqatigiiniit erseqqissartuarparput, ilaatigut qulaani taakkartukkakka; suliffissanik amigaateqarneq, ilinniarsimassutsikkut amigaateqarneq il. il.. pissutiginerullugit. Tuaviupilunnerummi nassatariinarsinnaamagu immikkut kommuninngoraluarluta nakkaattuugiinarsinnaanerput. Kommuneqarfik Sermersuumilli unitsitsiinnanngilagut, kissaammut immikkut kommuninngoqqinnissamut amigaatit utaqqiinnarnagit periarfissanik allanik ujaasivugut. Ilaatigut DK-mi atorneqartut ilaat tassalu Frikommune immikkut kommuninngornnissamut ikaarsaariarfiusinnaasoq misissuiffigineqassasoq aalajangerpugut.
Oqaatigerusunnarpoq, avataaniit ingammik inulerinikkut ikiorserneqartuarnerput annertugaluaqisoq, uaguttaaq maani inuuttaasugut aamma ilatsiinnanngeqigatta. Naqisimaneqarata katersuuttarfinni oqallinnerpassuit ingerlattarnikooqaagut alloriaqqikkumalluta. Nunatta sinneranut maligassaqqittutut takutittarnikuuarput ingammik meeqqanik atornerluinermut akiuiniarnitsinni ammasumik sulinerput aamma nunatta sinerani atorluarneqartariaqartoq. Meeqqat illersuisuata nalunaarusiaani atuarneqarsinnaavoq, sinerissami misissuinerpassuarni Tasiilami innuttaasut unneqqarinnerpaajusut.
Naggataagut eqqaarusunnarput Najukkami Ataatsimiititaliaq amerlasuutigut Sunngiffimmi Sammisassaqartitsivik suleqatigalugu illoqarfitsinni sammisaqartitsinerit oqallitsitisarnerillu ataavartumik ingerllattuarmassuk. Ukioq manna aallartittoq susassaqartitsut pineqartut katersoirtarfimmi oqallitsitsipput qulequtaralugu; ”Illoqarfik nuannersoq”. Oqallitsitsinermi siunertaavoq, ullutsinni ajornartorsiutit illoqarfitsinni atukkavut ilaatigut qanoq iliornikkut millisarsinnaavavut? Pilersaarutaavoq oqallitsitsineq ataavartumik ingerlanneqassasoq angusaqarnissaq siunertaralugu. Suliaqatut qaaqquseqqissamaarput.
Oqaatigisattuut Ulunnguaq Markussenip saqqussiusai ilumoortortaqaqisut kisiat ima ingasatsiginngillat, maanimiut naqisimaneqarnerup pianik susinnaajunnaarlutik allaat oqartussaajagaasut. Suliniutigineqartummi suliallu ingerlaavartut taasama ilaannarivai.
Ernummatigisinnaavaralu aningaasatigut, suliffissaqannginnerup ilinniarsimassutsikkullu pissakilliorfitsigut tuaviupiluttumik immikkut kommuninngoriasaarsinnaanerup nanertuutissiinnarsinnaagaatigut.
Harald Bianco
Oqarasuaat 54 78 31